Muqdishaay indho u yeelo, Masiibada Puntland iyo Marqaatiyeynta Nuuradiin Diiriye!

RuuxaantaNews –  Muqdishaay indho u yeelo, Masiibada Puntland iyo Marqaatiyeynta Nuuradiin Diiriye! Bur burkii Soomaaliya wuxuu sababay in Jamhuuriyaddii Soomaaliya ay noqoto, xaafado, degmooyin ama Gobolo aan isla jaan qaadi Karin. Xag siyaasad, dhaqaale iyo amni intuba. Waxaa la soo maray xili dalku ay ka talinayeen Hogaamiye kooxeedyo mudo dhowr iyo toban sano ah, gaar ahaan Koofurta Soomaaliya. Ka soo biloow maamulka la magac baxay Puntland ilamaa Laga gaadho xuduuda wadanka aynu jaarka nahay ee Kenya. Waxaa Iyana xigtay in talada ama maamulka koofurta soomaaliya 80% ay la wareegaan hogaamiye diimeedyo huwan shaar islaamiya, oo kala hadaf iyo ujeedo ahaa.

Waxey Maxaakiimtii islaamiga ahaa dagaal qaraar la galeen dowladii u madaxda ka ahaa Madaxweyne C/laahi Yuusuf Axmed, kuna soo hogaamisay Ciidama fara badan oo Eithiopiana gudaha Soomaaliya. Kuwaasoo colaad soo jireena ay u dhaxeysay iyaga iyo Soomaaliya qarniyo badan. Maxaakiimtii soomaaliya oo gacanta ku dhigay koofurta iyo bartamaha soomaaliya, intoodi badneyd waxaa ku yimid burbur dhan weliba ka saamayey. Waxaana ka soo hoos dhashay ururkii dhalinyarada ahaa ee la magac baxay (AL-SHABAAB). Aniga oo aan dooneyn inaan ku dheeraado taariikhdii Shabaab, Dowladii Cabdulaahi Yuusuf waxey sii horseeday in Jamhuuriyaddii Soomaaliya la isku oran jirey la sii kala aamin baxo. Sheekaduna waxey noqotay AMA AFKAAGA XIRO AMA ETHIOPIA AAD AMA GAROOWE VISSA SOOMAALIYA KU GAL AH KA SOO QAADO.

Garoowe oo ah hooyadii caqabada soomaaliya, waa isugu mid hadey xil qaran ka qabtaan ama aysanba ka qaban jamhuuriyadda Soomaaliya. Waxey xudun u noqotay iyo saldhig adag in laga soo abaabulo qiyaano qaran, dibin daabyo iyo wax is daba marin ka dhan ah guud ahaan Soomaaliya gaar ahaan koofurta soomaaliya. Koofurta soomaaliya oo inta badan aan laheyn maamulo goboleedyo ku taagan tiir adag oo dhihi kara, garoowow waanu kugu fahamnay lug gooyadaa ku saleysan isir naceybka iyo in gaal been loo sheego ee raali naga noqo. Taasina waxey u noqotay Garoowe fursad dahabiya oo ay kaga faaideystaan, iney dhaqaalena ku bixiyaan gobolo badan oo koofurta soomaaliya gaar ahaan Gobolada dhexe, Bartamaha iyo koofurta soomaaliya intooda badan. Ujeedaduna waxey tahay in koofurta soomaaliya aaney helin deganaansho siyaasadeed iyo amni ku saleysan nidaam dowliya. Hadii ay ka dhalato nabad waarta iyo kala danbeyn rasmiya tobanka (10) gobol ee koofurta soomaaliya, marka laga reebo Maamul goboleedka Puntland. Puntland waxaa kala dhantaalmaya hanaankeeda siyaasadeed iyo dhaqaale iyo damaca waalan ee ku dhisan sadbuuriga. Kaa soo ah Keygana anaa iska leh kaagana kula lihi. Puntland meesha kaliya ee xisaab dhab ah ka filan karto waa Caasimada Soomaaliya ee Muqdisha oo ah halka ay sal dhigato dowlada dhexe ee Jamhuuriyadda Soomaaliya. Waxey har iyo habeen la daba taagan tahay iney fashiliso dowlad kasta oo dhexe, wado kasto oo ay u maraanba iyo in aaney helin muqdisho dadkeedu nabad iyo cisi iyo sharaf iyo heykal dowladnimo. Hadii ay Muqdisho lugaheeda ku istaagto sida xowliga ah ee ay hadaba ay ku socoto, amni iyo kala danbeyna ay hesho waxey og yihiin (Puntland) in xaalku sidaa aanu sii ahaan doonin la isla xisaabtamayo. Waxaa marag ma doonto ah Muqdisho waxaa dul saaran kiil aan ajnabi iyo soomaali kaleba aanan abaal ugu heyn, marka laga reebo gobolada ku xeeran Muqdisho oo dhibaatada la wadaaga ama la qeybsada. Dowladu meel aan aheyn Muqdisho dhaqaalo kama soo galo, dekedihii iyo eerabooradii qaranku lahaana maamul goboleedyo ayaa iskood u isticmaala. Puntland ayaana ugu horeysa maamuladaa. Hadane damiir laawayaal xildhibaano ku sheeg ah iyo masuuliyiin qaran oo waaweyn baa Muqdisha sal dhigtey kana yimid maamulada, sida Puntland, Somaliland iyo Maamulka Jubooyinka. Maamuladaasi aan sare ku soo xusay waxa ku yaala hanti ma guurto ah oo qaranku ka soo geli jirey Canshuur, dowlada dhexe ee imminka jirtaahi aaney waxba ka dhihi Karin waqti xaadirkaani. Sababtaasina waa calaama su’aal u baahan in qof weliba is weydiiyo??????? Maamulka Puntland oo ah hooyadii sharta Soomaaliya, waxey ku guuleysteen in ay Muqdisho ku yeeshan jawaasiis badan, haba ugu darnaatee Barlamaanka gudahiisa. Safiirka Muqdisho u fadhiya Puntland ee ah la taliyaha Ergayga Qaramada Midoobay ee Soomaaliya (Nickolas Kay) Nuuradiin Diiriye. Mala is weydiiyey Nuuradiin Diiriye waa shaqsi nuuceya¬ xageese ka yimid? Ma labada milyan iyo barka (2.5 ) ee Muqdisho ayuu wakiil ka yahay mise waa (Puntland ambassador to Mogdisha oo shaar UN xiran). Maya bulshada Gobolka Banaadir sooma xulane dusha loogaga keenay. Nuuradiin Diiiriye oo ah shaqsi ka soo jeeda Puntland waa nin cabsan tahliisha iyo quraanka laga soo saaray Puntland. Xiliyadii uu dhex dhexaadinayey Jen Cade Muuse iyo C/raxmaan Faroole,

wuxuu markaa ku guuleystay in uu isku keeno labadaa masuul oo kala afkaar iyo rayi duwanaa ka maamul ahaan. Maanta waa la taliyaha u fadhiya qaramada midoobay xafiiska ay ku leedahay Muqdisho. Wuxuu mudo dheerna ka shaqeynayey xafiiskaasi ka hor intaan la dooran Madaxweyne Xasan Sheik Maxamuud. Xafiiskani wuxuu noqday xafiis loogaga adeego danaha iyo damaca waalan ee reer Puntland. Puntland waxey wakiil buuxa ugaga tahay qaramada midoobay ee Soomaaliya magaalooyinka sida Muqdisha, Kismaayo iyo Garoowe. Taasoo la macna ah Somali-land maahee waxii ka soo hara in ay UN-ka wakiil ugu yihiin. Koofur 10-ka gobol ee dulman magacoduna lagu qaraabto hadaaney ka dhiiidhiyin weligood kala damneyn iyo cisi ma heli doonaan. Qaska manta ka dhex aloosan madaxda sare ee dalka Nuuradiin Diiriye iyo ergayguba qeybta ugu balaaran mas’uuliadeeda iyagaa iska leh. Si lamid ahna xiligii dowladii dhexe ee ku meel gaarka aheyd ee Madaxweyne Sh. Shariif Sh. Axmed waxaa la dagay Danjire Mahiga iyo Nuuradiin Diiriye. Waxaase u Ayaan daro ah Dowlada dhexe mas’uuliyiiintooda sare iyo maamulka Gobolka Banaadir ee aan ka hadal qiyaanada qaran iyo dibinka siyaasadeed ee laga soo xawilo Puntland, ee loo soo wakiisho Nuuradiin Diiriye. Si lamid ah waa u Ayaan daro dadka reer Muqdisho oo aan awoodi Karin ama aan ku baraarugsaneyn in Muqdisho seynta loogaga fadhiyo. Waa in aaney ogolaan in Xafiiskiii Xamar ee qaramada midoobay (UN) cid aan ayaga ama gobolada ku xeeran aan aheyn in loo soo magacaabo. Waa in ay kala doortaan shacabka reer muqdisho masuul gobolka ka tirsan in uu qaramada midoobay xafiiskeedii xamar wakiil ugu noqdo, ama ay doortaan in shanta soomaali la taliyaal u wada noqdaan xafiiska xamar ileyn aamin ma jiro’e. Waajib baa ka saaran inta ku abtirsata magaca Muqdisho iyo gobolada ku xeeranba in ay ka dhiidhiyaan inuu xafiiskaasi ka sii shaqeeyo Nuuradiin Diiriye. Waa nin ay ku weyn tahay hanweynida iyo qabweynida reer Puntland iyo kala dhan taalida jamhuuriyadii hore ee soomaaliya. Hadase noqotay Jamhuuriyada federaaliga ee soomaaliya, federaalkuse aan weli lala sugin in loo qaado afti dadweyne oo meel mariya. Maamulka Puntland waxey ugu dhegan yihiin ama u jecel yihiin federaalku in ay ku sad buursadaan ayagoo u maraya wadamada deriska ah iyo dowladaha daneya soomaaliya. Tusaale Cali Khaliif doorashadiisii umeynaan hambaleyn, mudug in lakala jaro wey ku dadaaleen, waxaana u sahlay raisul wasaare Cabdiweli Sheikh oo ah nin ay ku weyn tahay qabyaalada, ayaa ay ku beer laxawsadeen waana kula jirnaa balse ma oga in kursigiisa loo socdo daaqadana lagala baxayo. In Mudug lakala jaro ama Khatuma State la xaqiro intuba waxey ka tahay dhul iyo dad badsi. Waxaase ku dulman umadaha ku dhex nool. Puntland waxaa ka jira 3.5 awood qeybsiga halka ay soomaaliya ka tahay 4.5, oo Iyana xaaraan ah walow laakin soomaalidu ku soo wada heshiisay taa (4.5). Laakin Puntland maku soo heshiisay waaye ka maamul ahaan 3.5 Saddexda jufo ee ilma Maxamuud Saleeman wixii ka soo harana waa 0.5 awood qeybsiga maamulkaa. Taasi waxey na tusineysaa in Ilmo Maxamuud Saleebaan ay yihiin Masiibo soomaaliya ilaahey ku saladay. Nin baa laga hayaa sheeko dhacday dagaaladii sokeeyey 1992. Ilaahayow Reer Bini Israa’iil waa nooga digtey qur’aankaad noogu sheegtey, ee ilaahayow reer hebel maxaadan qur’aanka noogu sheegin qayaanadooda. Maantase taasey naga joogtaa ilaahayow maxaadan reer Puntland umadaaada halaaga ay la maagan yihiin ugu digin. Habka ka jiraahi Puntland ee 3.5 waa mid dadka taagta daran lagu boobayo xuquuqdooda ee ku dhex nool iskaba daa 10-ka gobo lee koofur waxa ay ku hayaan. Dadka muqdisho ku nool waxaan ku soo af meeraya fikirkeyga, Muqdishaay indho u yeelo Masiibada Puntland ( Maxamuud Saleebaan) iyo Marqaatiyeynta Nuuradiin Diiriye!